SRPSKI KAO NEMATERNJI JEZIK U REPUBLICI SRBIJI: U TEŽNJI KA ADITIVNOM BILINGVIZMU
Бочна страна чланка
Објављено:
Dec 3, 2021
Кључне речи:
bilingvizam, edukacija, nacionalne manjine, Republika Srbija, srpski kao nematernji jezik
Главни садржај чланка
Сажетак
U Republici Srbiji nastava se, osim na srpskom kao većinskom jeziku, ostvaruje i na osam manjinskih jezika: albanskom, bosanskom, bugarskom, mađarskom, rumunskom, rusinskom, slovačkom i hrvatskom. Učenici koji celokupnu nastavu pohađaju na jednom od ovih jezika tokom osnovne i srednje škole uče i srpski jezik kao nematernji. Učenje većinskog jezika ima za cilj postizanje aditivne dvojezičnosti – funkcionalno ovladavanje srpskim jezikom radi uključivanja u širu društvenu zajednicu uz istovremeno očuvanje i negovanje maternjeg jezika. Ipak, nije zanemarljiv broj učenika koji ne ovladaju ni osnovnim nivoom upotrebe srpskog jezika, uprkos višegodišnjem učenju. Ovo je naročito primetno kod učenika mađarskog i albanskog maternjeg jezika. U radu se prikazuju nastojanja da se ova situacija prevaziđe putem unapređivanja nastave predmeta Srpski kao nematernji jezik.
Downloads
Download data is not yet available.
Детаљи чланка
Како цитирати
Zvekić-Dušanović, D. S., & Redli, J. R. (2021). SRPSKI KAO NEMATERNJI JEZIK U REPUBLICI SRBIJI: U TEŽNJI KA ADITIVNOM BILINGVIZMU. Методички видици, 12(12), 31–50. https://doi.org/10.19090/mv.2021.12.31-50
Bрој часописа
Секција
НАСТАВА СРПСКОГ ЈЕЗИКА
Референце
Bošković i dr. (2014). Studija o mogućnostima unapređenja nastave i učenja Srpskog kao nematernjeg jezika u opštinama Preševo, Bujanovac i Medveđa. Beograd: Služba Koordinacionog tela Vlade Republike Srbije za opštine Preševo, Bujanovac i Medveđa.
Bugarski, R. (1997). Jezici. Beograd: Čigoja štampa.
Bugarski, R. (2009). Evropska povelja o regionalnim ili manjinskim jezicima, u Višejezični svet Melanije Mikeš: zbornik u čast Melanije Mikeš, ur. P. Vlahović, R. Bugarski, V. Vasić (Novi Sad: Filozofski fakultet Univerziteta u Novom Sadu): 69–81.
Burzan, M. (1984). Interferencija u predikatu srpskohrvatske rečenice u jeziku učenika mađarske nacionalnosti. Novi Sad: Filozofski fakultet, Institut za južnoslovenske jezike.
Common European Framework of Reference for Languages: Learning, teaching, assessment (2001). Cambridge: Cambridge University Press.
Ђурић, В. и др. (2014). Попис становништва, домаћинстава и станова 2011. у Републици Србији: етноконфесионални и језички мозаик Србије. Републички завод за статистику. [Đurić, V. i dr. (2014). Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. u Republici Srbiji: Etnokonfesionalni i jezički mozaik Srbije. Republički zavod za statistiku.] Pristuplјeno 3. 6. 2021. URL:
Izveštaj o rezultatima primene novog nastavnog programa i učenje srpskog kao nematernjeg jezika (2019). Beograd: Zavod za unapređenje obrazovanja i vaspitanja, Misija OEBS u Srbiji.
Krajišnik, V., Zvekić-Dušanović, D. (2017). Opšti standardi postignuća za predmet Srpski kao nematernji jezik za kraj prvog i drugog ciklusa obaveznog obrazovanja, opšteg srednjeg obrazovanja i osnovnog obrazovanja odraslih: priručnik za nastavnike. Beograd: Misija OEBS u Srbiji.
Krajišnik, V., Dognar, A. (2018). Preporučena leksika za predmet Srpski kao nematernji jezik za prvi ciklus osnovnog obrazovanja. Organization for Security and Co-operation in Europe. Pristupljeno 3. 6. 2021. URL:
Krajišnik, V., Strižak, N., Zvekić-Dušanović, D. (2019). Improving the Teaching of Serbian as a Non-Mother Tongue in Primary Education of Albanian National Minority in Southern Serbia, in Philological Research Today IX: Early and Beginners’ Foreign Language Learning in Formal Education, eds. A. Jovanović, K. Zavišin, Lj. Đurić (Beograd: Filološki fakultet): 115–132.
Krajišnik, V., Dognar, A. (2019a). Preporučena leksika za predmet Srpski kao nematernji jezik za drugi ciklus obaveznog obrazovanja. Organization for Security and Co-operation in Europe. Pristupljeno 3. 6. 2021. URL:
Krajišnik, V., Dognar, A. (2019b). Preporučena leksika za predmet Srpski kao nematernji jezik za treći ciklus osnovnog obrazovanja. Organization for Security and Co-operation in Europe. Pristupljeno 3. 6. 2021. URL:
Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja (2017). Pravilnik o opštim standardima postignuća za predmet srpski kao nematernji jezik za kraj prvog i drugog ciklusa obaveznog obrazovanja, opšteg srednjeg obrazovanja i osnovnog obrazovanja odraslih. Pristupljeno 3. 6. 2021. URL:
Pravilnik o stepenu i vrsti obrazovanja nastavnika i stručnih saradnika. Službeni glasnik RS – Prosvetni glasnik 11/2012.
Ustav Republike Srbije. Sl. glasnik RS, br. 98/2006.
Zakon o nacionalnim savetima nacionalnih manjina. Sl. glasnik RS, br. 72/2009, 20/2014 – odluka US, 55/2014 i 47/2018.
Zakon o osnovnom obrazovanju i vaspitanju. Sl. glasnik RS, br. 55/2013, 101/2017, 10/2019 i 27/2018 – dr. zakon.
Zakon o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja. Sl. glasnik RS, br. 88/2017, 27/2018 – dr. zakon, 10/2019, 27/2018 – dr. zakon i 6/2020).
Zakon o predškolskom vaspitanju i obrazovanju. Sl. glasnik RS, br. 18/2010, 101/2017, 113/2017 – dr. zakon, 95/2018 – dr. zakon i 10/2019.
Zakon o srednjem obrazovanju i vaspitanju. Sl. glasnik RS, br. 55/2013, 101/2017, 27/2018 – dr. zakon i 6/2020.
Zakon o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina. Sl. list SRJ, br 11/202, Sl. list SCG, br 1/2003 – Ustavna povelja i Sl. glasnik RS, br. 72/2009 – dr. zakon, 97/2013 – odluka US i 47/2018.
Zvekić-Dušanović, D. (2016). Neka pitanja nastave srpskog kao nematernjeg jezika u homogenim mađarskim i albanskim sredinama u Republici Srbiji, u Teme jezikoslovne u srbistici kroz dijahroniju i sinhroniju: zbornik u čast Ljiljani Subotić, ur. J. Dražić, I. Bjelaković, D. Sredojević (Novi Sad: Filozofski fakultet): 667–686.
Zvekić-Dušanović, D. (2020). Koncepcija novog programa za predmet Srpski kao nematernji jezik, u Srpski kao strani jezik u teoriji i praksi IV, ur. V. Krajišnik (Beograd: Filološki fakultet, Centar za srpski kao strani jezik): 173–183.
Bugarski, R. (1997). Jezici. Beograd: Čigoja štampa.
Bugarski, R. (2009). Evropska povelja o regionalnim ili manjinskim jezicima, u Višejezični svet Melanije Mikeš: zbornik u čast Melanije Mikeš, ur. P. Vlahović, R. Bugarski, V. Vasić (Novi Sad: Filozofski fakultet Univerziteta u Novom Sadu): 69–81.
Burzan, M. (1984). Interferencija u predikatu srpskohrvatske rečenice u jeziku učenika mađarske nacionalnosti. Novi Sad: Filozofski fakultet, Institut za južnoslovenske jezike.
Common European Framework of Reference for Languages: Learning, teaching, assessment (2001). Cambridge: Cambridge University Press.
Ђурић, В. и др. (2014). Попис становништва, домаћинстава и станова 2011. у Републици Србији: етноконфесионални и језички мозаик Србије. Републички завод за статистику. [Đurić, V. i dr. (2014). Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. u Republici Srbiji: Etnokonfesionalni i jezički mozaik Srbije. Republički zavod za statistiku.] Pristuplјeno 3. 6. 2021. URL:
Izveštaj o rezultatima primene novog nastavnog programa i učenje srpskog kao nematernjeg jezika (2019). Beograd: Zavod za unapređenje obrazovanja i vaspitanja, Misija OEBS u Srbiji.
Krajišnik, V., Zvekić-Dušanović, D. (2017). Opšti standardi postignuća za predmet Srpski kao nematernji jezik za kraj prvog i drugog ciklusa obaveznog obrazovanja, opšteg srednjeg obrazovanja i osnovnog obrazovanja odraslih: priručnik za nastavnike. Beograd: Misija OEBS u Srbiji.
Krajišnik, V., Dognar, A. (2018). Preporučena leksika za predmet Srpski kao nematernji jezik za prvi ciklus osnovnog obrazovanja. Organization for Security and Co-operation in Europe. Pristupljeno 3. 6. 2021. URL:
Krajišnik, V., Strižak, N., Zvekić-Dušanović, D. (2019). Improving the Teaching of Serbian as a Non-Mother Tongue in Primary Education of Albanian National Minority in Southern Serbia, in Philological Research Today IX: Early and Beginners’ Foreign Language Learning in Formal Education, eds. A. Jovanović, K. Zavišin, Lj. Đurić (Beograd: Filološki fakultet): 115–132.
Krajišnik, V., Dognar, A. (2019a). Preporučena leksika za predmet Srpski kao nematernji jezik za drugi ciklus obaveznog obrazovanja. Organization for Security and Co-operation in Europe. Pristupljeno 3. 6. 2021. URL:
Krajišnik, V., Dognar, A. (2019b). Preporučena leksika za predmet Srpski kao nematernji jezik za treći ciklus osnovnog obrazovanja. Organization for Security and Co-operation in Europe. Pristupljeno 3. 6. 2021. URL:
Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja (2017). Pravilnik o opštim standardima postignuća za predmet srpski kao nematernji jezik za kraj prvog i drugog ciklusa obaveznog obrazovanja, opšteg srednjeg obrazovanja i osnovnog obrazovanja odraslih. Pristupljeno 3. 6. 2021. URL:
Pravilnik o stepenu i vrsti obrazovanja nastavnika i stručnih saradnika. Službeni glasnik RS – Prosvetni glasnik 11/2012.
Ustav Republike Srbije. Sl. glasnik RS, br. 98/2006.
Zakon o nacionalnim savetima nacionalnih manjina. Sl. glasnik RS, br. 72/2009, 20/2014 – odluka US, 55/2014 i 47/2018.
Zakon o osnovnom obrazovanju i vaspitanju. Sl. glasnik RS, br. 55/2013, 101/2017, 10/2019 i 27/2018 – dr. zakon.
Zakon o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja. Sl. glasnik RS, br. 88/2017, 27/2018 – dr. zakon, 10/2019, 27/2018 – dr. zakon i 6/2020).
Zakon o predškolskom vaspitanju i obrazovanju. Sl. glasnik RS, br. 18/2010, 101/2017, 113/2017 – dr. zakon, 95/2018 – dr. zakon i 10/2019.
Zakon o srednjem obrazovanju i vaspitanju. Sl. glasnik RS, br. 55/2013, 101/2017, 27/2018 – dr. zakon i 6/2020.
Zakon o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina. Sl. list SRJ, br 11/202, Sl. list SCG, br 1/2003 – Ustavna povelja i Sl. glasnik RS, br. 72/2009 – dr. zakon, 97/2013 – odluka US i 47/2018.
Zvekić-Dušanović, D. (2016). Neka pitanja nastave srpskog kao nematernjeg jezika u homogenim mađarskim i albanskim sredinama u Republici Srbiji, u Teme jezikoslovne u srbistici kroz dijahroniju i sinhroniju: zbornik u čast Ljiljani Subotić, ur. J. Dražić, I. Bjelaković, D. Sredojević (Novi Sad: Filozofski fakultet): 667–686.
Zvekić-Dušanović, D. (2020). Koncepcija novog programa za predmet Srpski kao nematernji jezik, u Srpski kao strani jezik u teoriji i praksi IV, ur. V. Krajišnik (Beograd: Filološki fakultet, Centar za srpski kao strani jezik): 173–183.